Türkiye'de Investors in People (IIP) standardına sahip 8 şirket var. 8 şirket ise standardı almak için çalışmalarını yürütüyor. Şubat ayında Borusan Lojistik IIP için başvurduğunu, geçtiğimiz hafta da Tofaş taahhüt aşamasının içinde olduğunu açıkladı. Peki Investors in People, yani İnsana Yatırım Yapan şirket olmak ne demek? IIP nasıl alınıyor? Ne işe yarıyor? Standardı alan şirketler gerçekten istenen koşulları yerine getiriyor mu?

Investors in People (IIP), "Çalışanlarınız ne kadar doğru yönetiliyor ve ne kadar motiveyse, iş performansınız da o oranda artar" mantığına dayanan bir standart. Nihai amacı, iş performansını artırmak. Dünyadaki insan kaynakları odaklı bu tek standart, 1990'da İngiltere'de ortaya çıktı. Şirketlerin düşük verimlilik - yüksek maliyet döngüsüne kapıldığı bu dönemde hükümet, kooperatifler, işçi sendikaları, İngiliz Endüstrisi Konfederasyonu bir araya geldi, İngiliz işgücünün bilgi ve becerisinin artırılması gerektiğine karar verdiler. Standart 1991'de ulusal hale getirildi. 1993'te standardın bugünkü sağlayıcısı olan Investors in People UK kuruldu. IIP, 1998'de uluslararası bir kalite standardına dönüştü.

12-18 AYDA TAMAMLANAN 5 AŞAMA VAR

IIP almak isteyen bir şirketin önünde, 12-18 ayda tamamlanacağı öngörülen 5 aşama var. İlk aşamada, IIP danışmanı İK departmanı ve yönetimle bir toplantı yapıyor. Şirket bu sürece girmeye karar verirse, en alt kademedeki çalışandan genel müdüre kadar herkese IIP'nin ne olduğu ve hedefleri anlatılıyor. Buna farkındalık aşaması deniyor. İkinci aşamada, IIP danışmanlarının tüm çalışanlar arasından belirlediği örneklem grupla görüşmeler yapılarak mevcut durum tespit ediliyor (Örneğin 5260 çalışanı bulunan Tofaş'ta 191 kişiyle görüşülmüş). IIP'nin öngördüğü yaklaşım ve şirketin içinde bulunduğu durum ortaya konuyor. Şirkete yapılması gerekenleri içeren bir reçete veriliyor. Buna taahhüt aşaması deniyor. Şirket ister kendi başına, ister IIP'den danışmanlarla, isterse farklı danışmanlarla çalışarak bu reçeteyi uyguluyor. Tamam biz reçeteyi uyguladık, dediklerinde IIP'den danışmanlar nihai ödül değerlendirmesini yapıyor. Danışmanlar, kendi belirledikleri farklı seviyelerden çalışanlarla yaklaşık 45'er dakikalık görüşmeler yapıyor. Alınan cevaplar istenilenlerle örtüşüyorsa, şirket standardı alıyor. Standart süresiz olarak veriliyor ancak 3 yılda bir yeniden değerlendirmesi gerekiyor. Bugün 26 ülkede, 35 binin üzerinde şirket IIP standardına sahip. Taahhüt aşamasında bulunanlar göz önüne alındığında, rakamın kısa sürede 60 binin üzerine çıkabileceği belirtiliyor.

TÜRKİYE'DE TEK IIP DANIŞMANI BULUNUYOR

Standardın Türkiye ve Türki Cumhuriyetler'deki tüm lisans haklarını IIP Eğitim ve Danışmanlık A.Ş. elinde bulunduruyor. Ocak 2005'te kurulan şirketin ortakları Management Centre Türkiye (MCT) ve May Danışmanlık. Şirketlerdeki IIP görüşmelerini yapan kişilerin, IIP İngiltere'de 2,5 yıllık bir eğitime katılıp sonra yine bu kurum tarafından yetkilendirilmiş olmaları gerekiyor. Dr. Sema Özçer Eylül 2005'te Türkiye'deki tek IIP danışmanı oldu.

Türkiye'deki IIP sahibi en eski şirketler, genel merkezlerinin uluslararası uygulamaları çerçevesinde Türkiye'de de denetimden geçerek 2001'de standarda sahip olmaya hak kazanan TNT Express ve Holiday Inn Crown Plaza. Mart 2004'te JTI, Mart 2005'te Garanti Bankası ve MCT, Mayıs 2005'te Turkcell, Kasım 2006'da Boehringer Ingelheim standardı aldı.

ŞİRKETLERDEN BİRİ TAM SONUCA GİTMEDİ

IIP Türkiye Direktörü Deniz Yıldız, standardın, şirkette çalışanların potansiyelini gösterdiği için özellikle şirket alım-satımlarında etkili olabildiğini söylüyor. Örneğin Garanti Bankası General Electric'le ortak olurken, bu standardı da göstermiş. Peki bugüne kadar başvuran şirketlerin tümü IIP almayı başardı mı? Yıldız, şirketlerden birinin tam sonuca gitmediğini, birkaç şirkette de öngörülen sürenin uzadığını söylüyor. Bazı şirketlerde ise, "biz zaten iyiyiz" görüşünü kırmak zor olmuş. Bu nedenle sürece girmemeyi tercih eden ya da mal alır gibi, "yarı fiyatına verin" diyen şirketler olduğunu ekliyor. "Şu anda Türkiye'de IIP alabilecek şirketlerin sayısının 50-60'tan fazla olduğunu düşünmüyorum" diyor.

Yaşanan bir olayı anlatıyor: "Danışman, şirkette her seviyeden çalışanla görüşüyor. Sıra genel müdüre geliyor. Danışmana, genel müdür odasında sizi bekliyor, deniyor. Danışman da, görüşme odası burası ben niye yukarı çıkıyorum?, diye soruyor."
 
Yıldız, Türkiye'de IIP'yi ilk alanlar arasında JTI, Garanti gibi büyük şirketler olması nedeniyle, çok büyük bir bütçe gerekiyor gibi yanlış bir algı oluştuğunu söylüyor. Standardın bir şirkete maliyetini şöyle açıklıyor: "Her proje şirketin büyüklüğü, çalışan sayısı, çalışanların demografik özellikleri, organizasyonel yapısı ve lojistik olarak ne kadar geniş bir alana yayıldığında bağlı olarak fiyatlandırılıyor. 200 kişilik bir şirket için ortalama 20 bin Euro bir bütçeden bahsedebiliriz. Ancak, proje bedelleri çalışan sayısı ile doğru orantılı değil. Yani bu örnekten, 400 kişilik bir şirket için ortalama bedel 40 bin Euro gibi bir çıkarım yapılmamalı."

Tofaş taahhüt sertifikasını aldı

921'i beyaz yakalı olmak üzere 5260 çalışanı bulunan Tofaş, IIP'de taahhüt aşamasında. Geçtiğimiz hafta, şirketin taahhüt sertifikası alması nedeniyle düzenlenen törende konuşan Tofaş CEO'su Ali Pandır, "Bu sertifikayı almak 39 yıllık üretim sürecimiz içindeki en önemli olaylardan biri" dedi. Tofaş İnsan Kaynakları Direktörü Burhan Çakır ise, "İnsan kaynakları yönetim ve geliştirme uygulamalarımızın dünya standardartlarında olmasını istiyoruz. 2007 yılı için belirlenen yedi şirket önceliğinden birinin "İnsana Yatırım ödülünü almak olması" bu konudaki kararlılığımızı gösteriyor" dedi.
 
Turkcell Eylül'de denetimden geçecek

Turkcell, Türkiye'de IIP alan ilk şirketlerden biri. Turkcell İş Destekten Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Selen Kocabaş, "Bu sayede tüm uygulamalarımızı IIP kriterleri üzerinden çalışanlarımızın bakış açısıyla değerlendirebildik. Yeni önerileri hızla hayata geçirdik" diyor. Kocabaş, aksiyon planına göre yapılanları şöyle açıklıyor: "Bölümün ihtiyaçlarına özel eğitimler başladı, lider yönetici yetiştirme programı ve yönetim geliştirme programı revize edildi, bilgi paylaşmak için Turkcell Akademi portal 2005'te tüm şirkete açıldı. Oryantasyon programı revize edildi. Yeni başlayanların ilk zamanlarda yaşadığı zorluklarda destek olması için "ortak" uygulamasına başlandı. İntranet üzerinden kütüphane uygulamasına geçildi."

Turkcell, bu yıl Eylül ayında yeniden denetimden geçecek. Yol haritası doğrultusunda sonraki Mart ayında proje ekibi çalışmalarına başlayacak.

Borusan Lojistik de başvurdu

Şubat ayında IIP için başvurduklarını açıklayan Borusan Lojistik'in Genel Müdürü Kaan Gürgenç bu kararın gerekçesini şöyle açıklıyor: "Değişim çalışmalarını IIP standardı çerçevesinde gerçekleştiren firmalarda çalışan başına karlılığın 2,5 kat arttığı görülüyor. Lojistik sektöründe sadece Türkiye'de değil, dünyada güçlü bir konum için, yetkin bir insan kaynaklarına ve bu alanda uluslararası standartlara sahip olmak gerekiyor. Sektörümüzün gelişmeye en çok ihtiyaç duyduğu bu alanda öncü rolü üstlenmeyi de hedefledik."

IIP'nin göstergeleri

Kuruluşun performansını geliştirmek için belirlenen strateji açıkça tanımlanmış ve anlaşılmıştır.
 
Kuruluşun hedeflerine ulaşması için öğrenme ve gelişim planlaması yapılır.
 
İnsanların yönetimi için geliştirilen stratejiler gelişim sürecinde herkese fırsat eşitliği sağlayacak şekilde tasarlanmıştır.
 
Yöneticilerin etkin bir biçimde insanlara liderlik yapmak, onları yönetmek ve geliştirmek için ihtiyaç duyacakları bilgi, beceri ve yetenekler açık bir biçimde tanımlanmış ve anlaşılmıştır.
 
Yöneticiler insanlara liderlik yapmak, onları yönetmek ve geliştirmekte etkindirler.
 
İnsanların kuruluşa yaptıkları katkılar fark edilir ve değer verilir.
 
İnsanlar, karar alma süreçlerine dahil edilerek sahiplenmeye ve sorumluluk almaya teşvik edilirler.
 
İnsanları yönetme ve geliştirme yöntemleri sürekli olarak iyileştirilir.
 
IIP sahibi şirketler TNT Express, Holiday Inn Crown Plaza, JTI Pazarlama ve Dağıtım, Garanti Bankası, Management Centre Türkiye (MCT), Turkcell, Boehringer Ingelheim

Taahhüt aşamasındaki şirketler Temsa, AstraZeneca, CMS Jant ve Makina, Beksa, Thames Water, Ceva Lojistik (eski adıyla TNT Lojistik), Tofaş

Teşhis aşamasındaki şirketler Borusan Lojistik

Gaye GÜZELAY